5 materialen die ik gebruik voor het schilderen

Aan het werk in Lobith met mijn aquarelsetje en penselen.

1. Papier. Nu ik al jaren naar buiten ga om te tekenen ben ik er achter gekomen dat ik het liefst op Arches tekenpapier werk. Dit is een heel sterk aquarelpapier, gemaakt van katoenen vezels dat heel gemakkelijk water absorbeert. Nadeel is wel dat het behoorlijk prijzig is, een velletje kost vaak een paar euro. Arches aquarelpapier komt in verschillende soorten en maten, hotpressed en coldpressed. Ik werk zelf met hotpressed papier, dat betekent dat het oppervlak heel glad is.

Daarnaast werk ik met verschillende groottes. Soms snij ik het papier vooraf op maat, maar meestal neem ik een tekenblok mee op het juiste formaat. Zo heb ik gelijk een stevige ondergrond om op te werken. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om in een schetsboek te werken. Ik heb jarenlang in Moleskine schetsboeken gewerkt. Vervolgens sneed ik het papier los, als de tekening klaar was.

Voor hele grote maten gebruik ik iets minder duur papier. Bijvoorbeeld dit groot formaat a2 papier van het merk Paint-On. Dit is een prima papier soort, waar je niet bang hoeft te zijn dat je een velletje verpest, want ze kosten maar een fractie van bijvoorbeeld Arches tekenpapier. Het enige nadeel is dat het papier wat dunner is, waardoor het meer bobbelt en je niet zo gemakkelijk verf er af kan poetsen als met goed aquarelpapier.

Als je graag met een wat ruwer oppervlak papier werkt zou je eens naar deze Hahnemule Coldpressed Aquarelblokken kunnen kijken. Hier heb ik een paar jaar geleden veel op geschilderd.

Een schilderij van het Alter Rathaus in München. 2022

2. Verf. Voor het schilderen op locatie gebruik ik een van Gogh aquarelsetje. Dit is een heel betaalbaar setje waarbij je zowel verf, mengbakjes en een klein penseeltje krijgt. Ik werk dan ook al jarenlang met dit zelfde setje.

Inmiddels heb ik de verf wel moeten aanvullen en heb ik ook wat aanpassingen gemaakt aan de verf die ik gebruik. Ik gebruik bij voorkeur zowel Daniel Smith verf als Van Gogh verf. Over het algemeen vind ik de kwaliteit van Daniel Smith beter, maar sommige kleuren granuleren heel erg bij Daniel Smith en daar houd ik niet zo van. Daarom kies ik in sommige gevallen voor van Gogh verf. Granuleren betekent dat de kleuren uit elkaar vallen in afzonderlijke pigmenten.

In mijn setje zitten de volgende 12 kleuren. Ik heb linkjes geplaatst naar bol.com of een online kunstwinkel.

-Van Gogh Gele Oker

-Daniel Smith Hansa Yellow Light

-Daniel Smith Cadmium Yellow

-Daniel Smith Organic Vermilion

-Daniel Smith Quinacridone rose

-Van Gogh Cereleum Blauw

-Van Gogh Ultramarijn Blauw

-Daniel Smith Sap Green

-Van Gogh Veridian Groen

-Van Gogh Turqoise blauw

-Van Gogh Raw Umber

-Daniel Smith Paynes Grey

Met deze verftubes vul ik dus steeds mijn napjes aan. Je merkt misschien wel dat er een behoorlijk verschil zit in de prijs qua merk, maar ook qua kleur. Daarom is het voor mij voordeliger om een tube te kopen.

Overigens zijn dit toevallig de kleuren waar ik graag mee werk, ik heb ook wel andere setjes met andere kleuren die ook gewoon prima zijn, en soms wissel ik af met bijvoorbeeld een extra burnt Umber, in plaats van Raw Umber.  Daarnaast neem ik soms een tube witte plakkaatverf mee voor details die ik niet kan uitsparen.

Aan het werk in de Soesterduinen met Jeroen Vos. 2021

3. Kwasten en Penselen. Hoewel ik thuis honderden kwasten en penselen heb, heb ik er maar 1 of 2 nodig als ik ga schilderen. Het is een beetje afhankelijk van wat je zelf fijn vind, maar alles wat je meeneemt naar buiten kan stuk gaan of kwijt raken. Ik gebruik dus niet hele dure penseeltjes voor het schilderen. Met dit setje kun je een heel eind komen.

Nadat ik de potloodlijnen op papier heb gezet begin ik meestal met de achtergrond nat maken. Dit doe ik met een grote mobpenseel. Deze houdt veel water vast en daardoor kun je bijvoorbeeld heel snel de lucht er in schilderen. Het nat maken van de gehele achtergrond is vaak handig, omdat je daarmee allerlei kleuren in elkaar kan laten vloeien. Zeker bij wolken of mistige bergen levert dat vaak een mooi effect op.

Nadat de achtergrond droog is gebruik ik deze grote penseel eigenlijk niet meer. Soms kan het handig zijn om wat water mee op te deppen, maar ik doe dat liever met een stukje keukenpapier. Dus de tweede kwast die ik gebruik is een heel stuk kleiner; een Raphael nr 3 aquarel penseel.

Hiermee schilder ik het merendeel van het schilderij. Alle details, maar ook de wat grotere stukken. Je kunt deze penseel op allerlei manieren gebruiken, want hij heeft een scherpe punt voor de fijne details, maar neemt ook veel verf op, waardoor je grotere vlakken kunt invullen. Daarnaast kun je de penseel droog gebruiken voor bosjes en struiken. Hier gebruik ik soms ook een hele oude afgetakelde penseel voor, omdat je er allerlei spontane effecten mee creëert.

En dat zijn eigenlijk alle penselen die je nodig hebt, soms merk ik dat ik nog net iets kleiner moet, voor de takjes in bomen bijvoorbeeld en dan gebruik ik deze nr. 2 penseel. Dit is niet altijd nodig, maar kan handig zijn als je iets voorzichtiger te werk wilt gaan op het einde.

Al mijn kwasten en penselen stop ik in een handiger kwastenkoker die ik ooit heb gekocht.

Ontwerp voor een rouwkaart. 2024.

4. Overige tekenmaterialen. De hierboven genoemde 3 materialen zijn eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je kunt het uiteraard zo gek maken als je zelf wilt, maar met papier, verf en een penseel kom je een heel eind. Daarnaast is een waterbakje natuurlijk essentieel als je gaat aquarellen. Ik gebruik een oud jampotje met deksel. Soms vul ik het water bij uit een rivier of sloot en soms neem ik een extra flesje water mee, zodat ik mijn mengwater kan verversen.

Daarnaast maak ik gebruik van papierklemmen als het hard waait. Dit maakt het tekenen meer ontspannen, omdat je niet bezorgd hoeft te zijn dat je net geschilderde kunstwerk de lucht in vliegt of omslaat.

Ook kun je jouw tekening natuurlijk eerst helemaal opzetten met potlood. Ik maak graag gebruik van een BIC criterium tekenpotlood en een zacht kneedgummetje om het getekende weer wat lichter te maken. Ook kun je een tombow gumpotlood gebruiken voor het precieze werk.

Ik neem altijd een rol keukenpapier mee. Zowel om de kwasten mee af te deppen, maar ook om de mengbakjes schoon te maken. Daarnaast kan het helpen om je aquarel droog te deppen als deze niet snel genoeg droogt, omdat het vochtig is buiten.

Je kunt het natuurlijk zo gek maken als je zelf wilt. Ik heb ook wel eens maskeervloeistof en een waterverstuiver meegenomen voor allerlei artistieke effecten.

Aan het werk in Herwen, 2024.

5. Kleding e.d. Om echt te kunnen genieten van het buiten schilderen is het belangrijk om een beetje comfortabel gekleed te gaan en te kunnen zitten. Als het te koud is buiten trek ik soms een extra joggingbroek over mijn gewone broek, of een thermoshirt aan. Stevige wandelschoenen zijn ook een must, zeker als je de natuur in gaat.

Maar één van de belangrijkste dingen is dat je comfortabel kunt zitten. In eerste instantie ging ik vaak op een boomstam of een bankje zitten als dat toevallig voor handen was. Tegenwoordig kom ik op plekken waar geen bankjes zijn geplaatst, dus neem ik mijn eigen stoeltje mee.

Ik maak gebruik van een heel handig campingstoeltje. Deze kan je overal mee naar toenemen en is erg stabiel; ook als de ondergrond een beetje drassig is. Daarnaast zit er een rugleuning aan vast, want na een paar uur tekenen is het wel fijn als je een beetje ontspannen kunt zitten. En je zou de opbergruimte kunnen gebruiken voor extra tekenmaterialen.

Als het erg koud is trek ik deze vingerhandschoentjes aan, zo kan ik nog steeds prettig werken, maar blijven m'n handen wel iets beter beschermd. Als de zon heel fel is draag ik een hoedje, zodat ik alle kleuren goed kan blijven zien, maar niet constant in de zon hoef te kijken.

Bezig met een schilderij van Lobith. 2022.

En dit zijn alle materialen die ik gebruik en meeneem tijdens het schilderen. Ik stop alles in een oude rugzak en meestal loop of fiets ik naar de plek toe waar ik wil schilderen. In de afgelopen jaren heb ik al op ontzettend veel plekken in Nederland geschilderd en ik kan het iedereen van harte aanbevelen om zelf ook eens de natuur in te gaan. Als je meer over mijn ervaringen met buiten schilderen wilt lezen, kan dat in deze blog.

Toen ik er net mee begon vond ik het heel spannend om zo maar ergens te gaan zitten. Wat als mensen het vervelend vinden, of misschien vinden ze het wel raar of niet mooi. Na al die jaren ben ik heel blij dat ik het heb aangedurfd om die stap te zetten. Achteraf gezien was het ook weer niet zo spannend allemaal en heeft me zoveel bijzondere ervaringen opgeleverd.

Bedankt voor het lezen van deze blog. Mocht je nog een vraag of een opmerking hebben, laat het gerust weten in de reacties hieronder.