Hoe bereid je een expositie voor?

1. Wat ga ik exposeren. Omdat ik eerder enkele tekeningen in de Liemers had gemaakt, was dit ook de aanleiding om te exposeren in het kerkje in Aerdt. Aerdt zelf is maar klein en ligt iets ten zuiden van Zevenaar, richting de Duitse grens. Ik ben zelf ook in deze streek opgegroeid en ik heb hier nog veel familie wonen. Na enig overleg werd duidelijk dat 13 en 14 april 2024 de datum voor de expositie zou worden.

Maar wat ik precies ging exposeren was natuurlijk aan mij zelf. De intentie was om nieuwe tekeningen van de Liemers te maken. De Liemers ligt aan de rivier de Rijn op de grens met Duitsland. Veel van deze streek is dan ook overloopgebied voor de Rijn en hierdoor zijn er prachtige natuurgebieden en oude beekjes en stroompjes. Daarnaast zijn er een aantal kleine dorpjes. De Liemers is dunbevolkt en niet echt bekend in de rest van Nederland. Ik heb me hoofdzakelijk op de dorpjes en de natuur gericht.

Ik maak al mijn aquarellen op locatie. Ik had al schilderijen van Tolkamer, Lobith, Spijk en Herwen gemaakt. Deze dorpen liggen op het Gelders eiland, en voor deze expositie wilde ik de 2 overige dorpen ook schilderen. Aerdt en Pannerden. In de lente begon ik hiermee en toen het eindelijk zomer was had ik mezelf voorgenomen om het hele Gelders Eiland af te ronden. Helaas was de zomer van 2023 ontzettend nat en veel van mijn aquarellen zijn dan ook compleet verregend. Soms bleef het wel even droog, maar was het licht zo veranderd dat ik niet in staat was om er nog wat van te maken. Aan het einde van de zomer werd het iets beter.

Toen maakt ik onderstaande aquarel van Pannerden. Tijdens het schilderen waren de vakantiespelen aan de gang en kwamen er constant brandweerwagens met sirenes en joelende kinderen langsrijden op de dijk. Die waren vast ook blij dat het eindelijk mooi weer was. Op het schilderij zie je daar niks van, maar ik was ontzettend tevreden dat ik eindelijk mijn gezicht op Pannerden kon afronden.

Gezicht op Pannerden, geschilderd in augustus 2023.

Maar de Liemers is groter dan het Gelders Eiland, dus ik wilde ook een aantal grotere plaatsen schilderen. Aanvankelijk was ik redelijk ambitieus; Didam, Duiven, Zevenaar, misschien zelfs meer richting Arnhem. Uiteindelijk is dit niet allemaal gelukt. Het bleek redelijk complex om een goeie locatie te vinden om te gaan zitten. Omdat ik alles op de plek zelf maak is het voor mij essentieel dat ik ergens rustig kan werken en niet iemand in de weg zit.

Toen ik bezig was met een schilderij van de Markt in Zevenaar was het 's ochtends heerlijk rustig. Daardoor kon ik alle rust de schets opzetten en veel tijd nemen voor het tekenen van alle details. Maar tegen de middag parkeerden er steeds meer auto's voor mijn neus en werd de markt gevuld met terrassen en parasols en liepen er steeds meer mensen rond. Uiteindelijk lukte het toch om dit schilderij goed af te ronden en ik vond het ook wel gezellig dat er zoveel mensen een praatje kwamen maken en nieuwsgierig waren naar wat ik aan het doen was.

De markt in Zevenaar, één van de werken dat uiteindelijk is verkocht op de expositie.

2. Waar ga ik schilderen. Voor deze expositie wilde ik graag een hoop nieuw werk laten zien. Er is veel expositieruimte in de kerk, dus 6 schilderijtjes was niet genoeg om de ruimte te vullen. Uiteindelijk moest ik wel strategisch met mijn tijd omgaan, ik kon bijvoorbeeld geen goede plek in Didam vinden om te schilderen, dus heb ik gekozen voor een aantal andere locaties die veel betekenis houden op het Gelders eiland en de plekken er om heen.

Één van deze plekken is de Oude Rijn. Dit is een prachtig natuurgebied tussen Aerdt en Zevenaar en hier liep vroeger de Rijn langs. Dit is tegenwoordig een beschermd gebied met rietkragen, bevers en allerlei andere unieke planten en diersoorten. Om zoveel mogelijk goeie schilderijen te kunnen maken heb ik gekozen voor plekken die voor mij bekend zijn en waar ik ook weet dat ik er ongestoord kan werken.

Dit zocht ik vaak van te voren uit. Wat zijn de plekken met mooie zichtlijnen naar de dorpen of kerkjes en waar moet ik dan gaan zitten. Ik neem een opvouwbaar campingstoeltje mee en natuurlijk mijn aquarelsetje en hierdoor kan ik overal komen met weinig bagage. Wanneer het mooi weer is en ik een dag vrij was wist ik vaak precies waar ik naar toe wilde gaan. Het is voor mij namelijk een uur rijden vanuit Zwolle, dus daarom probeerde ik dat vooraf duidelijk te hebben. Je kunt meer lezen over mijn tekenmaterialen in deze blog.

De Rijnstrangen bij Aerdt, dit schilderij is uiteindelijk verkocht aan mensen uit de streek.

Helaas was het in het najaar van 2023 heel slecht weer, met vrijwel alleen maar regen en ook het voorjaar van 2024 leek niet veel beter te worden. Om eerlijk te zijn had ik er behoorlijk de balen van; sinds de zomer had ik nog geen enkel nieuw schilderij kunnen maken dat niet compleet verregend was, dus ik maakte me zorgen over de hoeveelheid werk die ik zou kunnen exposeren. Daarnaast begon ik ook te twijfelen aan de kwaliteit van mijn werk. Ik heb een blog geschreven over mijn slechtste schilderijen uit 2023.

Bovenstaande aquarellen van de oude Rijnstrangen bij Aerdt en De Markt in Zevenaar zijn in januari en februari gemaakt. Hoewel het weer toen nog steeds erg bewolkt en koud was, was het in ieder geval droog. Uiteindelijk lukte het me toch om veel nieuwe schilderijen te maken. Voor mij was dit dan ook echt een overwinning, dat het toch gelukt was ondanks de niet ideale weersomstandigheden. Naast mijn werk als kunstenaar ben ik ook werkzaam in het onderwijs en zijn de weekenden en schoolvakanties mijn enige tekenmomenten.

Het uitzoeken van bijzondere locaties gaf me ook veel voldoening. Hierdoor kom je soms op onverwachte plekken en leer je de omgeving ook echt goed kennen. Voor mij was het 20 jaar geleden dat ik verhuisde van Tolkamer naar Kampen en later Zwolle. Na zoveel jaar moet je soms even zoeken naar de juiste route en waar je het mooiste zicht op een kerk of bijzonder gebouw hebt.

Eén van mijn favoriete aquarellen is deze tekening van de Scheepswerf in Tolkamer. Toen ik zelf in Tolkamer woonde vond ik het maar een lelijk en grauw complex. Maar soms kun je van ver af meer zien dan van dichtbij en nu zie ik ook de schoonheid van deze oude scheepsindustrie. De scheepswerf is een bekend gezicht voor mensen uit Tolkamer, vanuit elke hoek zie je de kranen boven het dorp uittorenen, dus ik vond het dan ook heel belangrijk om hier echt m'n best op te doen.

Scheepswerf de Hoop in Tolkamer. 2024.

3. Hoe richt je een expositie in. Toen ik eenmaal wist dat ik voldoende werk zou hebben voor de expo ben ik gaan nadenken hoe ik het allemaal ga ophangen. Aquarellen zijn kwetsbaar, dus die je wil graag veilig achter glas of op een andere manier beschermd hebben. Hiervoor moest ik eerst alles platmaken.

De meeste van mijn aquarellen zijn geschilderd op Arches 300 grams hot pressed papier, dit blijft sowieso erg plat, maar toch begonnen sommige tekeningen te bobbelen. Om mijn werk weer plat te krijgen heb ik de achterkant voorzichtig nat gemaakt en deze vervolgens tussen 2 vellen goedkoop printpapier gelegd. Dit zuigt al het water op. Hier bovenop leg je een stapel boeken om het geheel plat te drukken. Ik zal later nog een aparte blog over dit proces schrijven

Doordat ik erg nat in nat werk, trekt mijn papier soms krom of gaat bobbelen.

Nadat alle aquarellen plat zijn gemaakt ben ik aan het inlijsten begonnen. Normaal is dit ongeveer een half uurtje werk. Maar omdat ik bijna 20 aquarellen had ben ik hier ook wel een paar weekenden druk mee geweest. Voor elke lijst moest een passe partout worden gesneden. Vervolgens kan de aquarel in de passe partout worden gezet en kan de passe partout aan de lijst worden vastgemaakt. Dit dient allemaal heel zorgvuldig te gebeuren omdat je anders een beschadiging krijgt op je lijst of passe partout. Daarnaast wil ik geen stof op mijn schilderij, omdat ik het dan weer opnieuw moet doen.

Aan mijn lijsten zit al een standaard IKEA-haakje, vaak is dit prima voor een standaard ophangsysteem dat aan een rail is bevestigd. Echter bleken ze in de kerk gebruik te maken van een soort chique metalen haken. Hierdoor moest ik dus aan elke lijst ook een metalen draad bevestigen, zodat het schilderij recht zou hangen op de expositie. Dit was iets waar ik laat achter kwam, dus dit bezorgde me toen nog veel stress, omdat ik hiervoor speciale staalkabeltjes en ringetjes moest bestellen.

Het inrichten zelf ging redelijk vlot. Ik had voor die tijd al mijn schilderijen zorgvuldig ingepakt, zodat ze niet zouden beschadigen van Zwolle naar Aerdt. Ik had dit echter iets te zorgvuldig gedaan, want hierdoor was ik veel tijd kwijt met het openmaken van al het bubbeltjesplastic en verpakkingsmateriaal. Maar toen dit eenmaal verwijderd was kon ik inrichten. Uiteindelijk heeft m'n broer en andere familie ook nog geholpen, waardoor ik alles op tijd had hangen.

Tot het laatste moment bleef ik wel dingen verplaatsen en verhangen. Ik weet niet of dit voor een bezoeker heel veel zou uitmaken, maar voor mij was het wel belangrijk. Voor de routing door de expositie, maar ook voor het overzicht. Bij elk schilderij heb ik een naambordje gemaakt en ik had ook veel van mijn schildermaterialen en schetsboeken om te tonen in vitrinekasten. Ik heb onderstaand filmpje gemaakt van de expositie.

4. Hoe zorg je voor promotie. Hartstikke leuk natuurlijk zo'n expositie, maar als er niemand komt dan voelt het toch een beetje als een gemiste kans. Dus ik had me van te voren voorgenomen om serieus na te denken over hoe ik het ga promoten. Ik heb bijvoorbeeld onderzocht wat het kost om een reclamefolder te versturen en hoeveel ik voor een facebook reclame zou willen betalen en of me dat voldoende zou opleveren.

Uiteindelijk heb ik dat allemaal niet gedaan. Ik maakte me een beetje zorgen over de kosten. Zelfs als er een hoop extra mensen komen is het maar de vraag of je daardoor ook meer verkoopt. Daarnaast was ik al heel veel geld kwijt voor het inlijsten, de passe partouts en alle andere materialen die ik nodig had voor het maken van mijn kunstwerken.

Uiteindelijk heb ik wel geïnvesteerd in visitekaartjes van een aantal van mijn aquarellen. Dit zijn als het ware mini prints en deze geef ik gratis weg op de expo. Op de voorkant staat dan bijvoorbeeld een tekening van Aerdt en op de achterkant staan mijn webshop en social media. Hierdoor kunnen mensen later contact met me opnemen.

Daarnaast heb ik veel op facebook en instagram gedeeld van het proces naar de expositie toe. Schetsen en procesfoto's van de schilderijen waar ik aan heb gewerkt. Ook het inlijsten en het maken van de naambordjes heb ik online gezet. Deze foto's heb ik vervolgens gedeeld met facebook-groepen en in instagram stories. Elk dorp heeft vaak een eigen facebook-groep en soms mag je een foto delen met bijvoorbeeld een uitnodiging of gewoon een procesfoto van je aquarellen.

Facebook is ook mijn belangrijkste vorm van contact met mijn doelgroep. Door een facebook evenement aan te maken kun je mensen persoonlijk uitnodigen, dus ik heb al mijn volgers een uitnodiging gestuurd. Hierdoor kwam een groot aantal mensen uiteindelijk langs van wie ik het niet verwacht had. Sommige benoemden ook specifiek dat ze door mij op facebook waren uitgenodigd. Dus zo'n evenement kan goed helpen om mensen over de streep te trekken.

Daarnaast bleek de kerk zelf ook nog het één en ander aan promotie te doen. Zij hebben een poster gemaakt met wat informatie en enkele voorbeelden en deze op verschillende plekken in de regio op laten plakken. Ook is het intern via een nieuwsbrief verspreid. Dit heb ik zelf ook gedaan, naar iedereen die mij niet volgt op facebook, maar wel op mijn nieuwsbrieven is geabonneerd.

Maar wat ik het allerleukste vond was dat een regionale krant het Zevenaars Nieuwsblad onze expositie had opgepikt. Ze hebben in de weken voor de expositie een fotoshoot met mij en mijn moeder gedaan en me geïnterviewd over mijn werk. Helaas hadden ze mijn moeder niet geïnterviewd, maar toch was het een erg leuk artikel geworden. Dat ook weer veel mensen naar Aerdt heeft gebracht.

Artikel in het Zevenaars Nieuwsblad over onze expositie.

5. Wanneer is het de moeite waard. Na maandenlang zwoegen op al die aquarellen en alle andere voorbereidingen was het 13 en 14 april eindelijk zo ver. Ik was van te voren erg zenuwachtig en had ook niet heel goed geslapen. Ik maakte me zorgen of dat alles wel bleef hangen overnacht of dat ik er 's ochtends zou aankomen en de hele boel naar beneden was gevallen. Gelukkig hing alles nog.

Voor onze opening hadden we de band Alkina gevraagd om voor ons te spelen. Zij maken folkmuziek met fluiten en didgeridoos en elk nummer is deels geïmproviseerd. Het was fantastisch dat zij voor ons een openingsact wilden doen. Zelf wilde ik ook graag een openingswoordje houden en iedereen bedanken die ons heeft geholpen om alles klaar te maken voor de expositie.

Tijdens de expositie was ik verrast door de hoeveelheid mensen uit de buurt die even kwamen kijken. Door alle online en offline promotie was het bij een groot deel van de mensen bekend en hoewel ik zelf niet meer in de regio woon kwamen er toch veel bekenden even een kijkje nemen. Qua bezoekersaantallen was het dan ook een enorm succes. Althans dat hoorde ik later, door alle drukte was ik constant in gesprek met mensen die van alles wilden weten en voor ik het doorhad, was het 4 uur.

Daarnaast had ik een kraampje met prints en visitekaartjes opgezet. Hier konden mensen die geen origineel wilden kopen toch voor een kleinere prijs met een Fine Art Print van hun dorp naar huis. Dit was erg leuk, want hierdoor hoorde ik hele bijzondere en persoonlijke verhalen van mensen. Over de dingen wat ze in mijn schilderijen zagen en vaak waren dat mooie herinneringen aan vroeger, maar soms ook hele emotionele dingen die recentelijk waren gebeurd.

Ook was het natuurlijk fantastisch om een expositie samen met mijn moeder te organiseren. Ze schildert zelf ook en ik denk dat er nog wel meer mensen voor haar, dan voor mij naar de expositie kwamen. Dus voor mijn moeder was het ook een enorm succes. Uiteindelijk hebben we afgesproken om het ooit nog een keer te doen en dan hoop ik wel alle plekken waar ik deze keer niet aan toe ben gekomen te schilderen.

Tijdens de expositie heb ik 26 prints verkocht en 2 originelen. Hierdoor kwam ik weer uit de kosten wat betreft de investeringen die ik had gedaan, maar het gaf me ook het vertrouwen om vaker te exposeren. Soms voelt het namelijk als een hele hoop moeite en energie, die zich vaak niet direct uitbetaald.

Na de expositie heb ik mezelf gelijk ingeschreven voor de voorjaarsmarkt in Tolkamer, en ook deze was een groot succes. Veel mensen die dit weekend niet op onze expositie konden komen, zijn 2 weken later toch nog even langs geweest op de voorjaarsmarkt om daar mijn aquarellen en prints te komen bekijken.

Dorpskerk in Aerdt, dit schilderij is gedoneerd aan het beheer van de kerk.

In de aanloop naar de expositie had ik wel twijfels of ik er goed aan had gedaan om zoveel in deze expositie te investeren, niet alleen de inlijstkosten, maar vooral alle tijd die ik er mee bezig was. Maar ik kijk er met ontzettend veel plezier en trots op terug en kom graag nog een keer terug voor een tweede ronde.

Het lijkt soms makkelijker om je kunstwerken gewoon online te zetten en het dan daarbij te laten. Maar van deze expositie heb ik wel geleerd hoe belangrijk het is om in direct contact te blijven met de mensen die je werken kopen en ze ook daadwerkelijk te spreken. Ik heb er dan ook ontzettend veel nieuwe inspiratie door gekregen.

Bedankt voor het lezen van deze blog. Ik hoor graag wat je er van vindt, dus laat gerust iets horen in de reacties.