Wat is Urban Sketching?

De Sassenpoort in Zwolle door Saskia Huijzendveld.

1. Urban Sketching, wat is dat. Ik benoemde net al even dat Urban Sketching de laatste jaren behoorlijk aan populariteit gewonnen heeft. Zodanig dat er tegenwoordig verschillende nationale en internationale Urban Sketch groepen zijn. Als Urban Sketcher leg je eigenlijk de dagelijkse realiteit om je heen vast met potlood of penseel, of een ander materiaal.

Dit wordt doorgaans buiten gedaan, door al je tekenmaterialen mee te nemen en op een fijn plekje te gaan zitten. Het natekenen van wat ik zie heeft altijd mijn eigen voorkeur gehad, maar er zijn ook mensen die foto's maken en deze naschilderen. Voorwaarde is dat je op locatie tekent.

De term Urban Sketching is in 2007 bedacht door door Spaanse kunstenaar Gabriel Campanario. Hij richtte een community op, waarbij mensen van over de hele wereld hun schetsen met elkaar konden delen. Sindsdien is het uitgegroeid tot een internationale beweging met liefhebbers over de hele wereld. Urban Sketching geeft je de mogelijkheid om in een rustiger tempo de wereld om je heen te ervaren, in scherp contrast met de snelle wereld van smartphones en social media die dagelijks contact steeds vluchtiger hebben gemaakt.

Maar hoewel de term relatief nieuw is, is het buiten tekenen en schilderen dat zeker niet. Van Gogh en Monet namen regelmatig hun schildersezeltje mee naar buiten en werkten maar zelden in hun atelier. In de schilderkunst wordt deze vorm van schilderkunst Plein Air schilderen genoemd. Oftewel schilderen in de open lucht.

Het officiële motto van de Urban Sketch beweging is: "We show the world, one drawing at a time."

Het witte huis in Rotterdam door Lia Schäfer.

2. Hoe begin je. Online kun je een hoop over Urban Sketching vinden, hoe het moet, wat wel mag en wat niet mag. Ik zou je direct aanraden om je daar niet teveel van aan te trekken. Uiteindelijk is het simpelweg een kwestie van de deur uitstappen en proberen maar.

Daarbij is het wel handig als je wat kleiner materiaal en gereedschap meeneemt. Ik werk graag met kleine schetsboekjes. Bijvoorbeeld van Moleskine, daarmee krijg je namelijk gelijk een handig elastiek om je boek dicht te houden en de pagina's zijn afscheurbaar, mocht je ooit een geniale tekening hebben die je graag wilt inlijsten.

Verder kun je natuurlijk denken aan potloden, pennen en penselen. Ik heb al eens eerder een blog geschreven over de aquarelverf en kwasten waar ik mee werk. Tegenwoordig zijn er heel veel goeie tekenpennen te koop (bijvoorbeeld Micron en Uni-Pin), maar ik werk zelf met hele goedkope pennetjes. Deze Pilot-pennetjes vloeien gemakkelijk uit als ik er met een kwast overheen ga, hierdoor kan ik snel iets inkleuren. 

Ook kun je nadenken over een gemakkelijk stoeltje of een schildersezel. Maar het belangrijkste is dat je het gewoon probeert. Urban Sketching gaat namelijk over veel meer dan het beste tekengereedschap, het gaat ook over schaamte en onzekerheid.

Buiten is de kans namelijk groot dat mensen hun nieuwsgierigheid niet kunnen bedwingen en even over je schouder meekijken. Misschien stellen ze zelfs vragen over hoe je dat doet of wat je aan het maken bent. In het begin vond ik dat ontzettend ongemakkelijk en had ik het idee dat iedereen een oordeel over me had.

Tegenwoordig kan ik dat gemakkelijk naast me neer leggen en probeer ik echt te genieten van het moment.

Aan het werk op de dijk in Herwen.

3. Wat maakt het zo leuk? Hoewel het Urban Sketching heet, werk ik eigenlijk vaak helemaal niet zo Urban. Ik vind het heerlijk om in de kleine plaatsen en dorpen te tekenen. Daarnaast maak ik meestal ook geen schetsen, maar probeer ik mijn aquarel ter plaatse af te ronden.

Met andere woorden, de term en regels doen er niet zoveel toe. Maar wat ik wel heel belangrijk vind is het buiten bezig zijn. Het contact met de natuur en de wereld buiten m'n studio. Tijdens één van mijn laatste aquarellen was het hoogzomer en stond ik onder een bloesemboom. Hierdoor werd ik omringd door zoemende bijen en vallende bloemblaadjes op mijn aquarel. 

In de winter is het soms zo koud dat mijn waterverf bevriest en niet wil drogen op het papier. Tijdens het schilderen van de Scheepswerf in Tolkamer heb ik mijn papier in de auto gelegd en een rondje gereden met de verwarming op maximaal. Toen het schilderij droog was, deed ik wat antivries in mijn waterbakje en kon ik verder schilderen.

Voor een ander lijkt dit misschien vreselijk, maar al deze omstandigheden hebben soms fantastisch effecten op mijn schilderijen en zorgen er voor dat elke tekening dierbare herinneringen met zich meebrengt. Meestal weet ik nog precies waar ik tegenaan liep tijdens het schilderen en dat ik heb ik in mijn warme knusse studio maar zelden.

Daarbij is het contact met mensen soms ook heel leuk. Ik heb regelmatig dat mensen even komen kijken en een praatje beginnen. Vaak over hun connectie met datgene wat ik schilder. Bijvoorbeeld dat ze in kerk zijn getrouwd die ik op dat moment aan het tekenen ben. Meestal hebben zij veel meer te vertellen over de plek dan ik, en soms geeft dat een extra dimensie aan de aquarel. 

Overigens ben ik ook wel eens aangevallen door een paard tijdens het schilderen. Die begon aan mijn penselen te knagen en stond bovenop m'n tekenspullen. Na een paar minuten sjokte hij er weer van door.

Sketchcrawl Zwolle, dit keer in Hattem.

4. Hoe kun je samen met anderen deelnemen. Een tijde terug was het grootste landelijke tekenevent van de Urban Sketchers in Amersfoort. Dit was een geweldige dag, waar honderden tekenaars samen kwamen in Amersfoort om de stad te tekenen en schilderen.

Zelf doe ik liever met wat kleinere groepen mee, bijvoorbeeld Sketchcrawl Zwolle. Hierboven zie je een foto nadat we de Dijkpoort in Hattem hadden getekend. Dit zijn vaak erg gezellige tekendagen, waarbij iedereen z'n eigen materiaal meeneemt en we allemaal dezelfde plek kiezen. Het leuke is natuurlijk dat iedereen z'n eigen interpretatie van het onderwerp heeft. Toevallig had ik deze poort al eens geschilderd, dus ik had zelf voor de Grote Kerk gekozen.

Maar dit soort Urban Sketch dagen zijn vaak heel gezellig en interessant om met elkaar over het tekenen te praten. De materialen die je gebruikt of je ambities als kunstenaar. Ik heb de gesprekken met andere kunstenaars en kunstenaressen juist altijd als één van de leukste aspecten van het kunstenaarschap ervaren. Je hebt altijd iets gemeenschappelijks.

Verder doe ik regelmatig mee met de tekengroep Pictura Gelria. Hoewel zij vaker de natuur ingaan, wordt er ook wel eens in de stad of een dorp getekend. Een andere groep waar ik samen mee heb getekend zijn de Gelderland Urban Sketchers. Al deze tekengroepen kun je op facebook vinden. Deelname is gratis en iedereen neemt zijn eigen gereedschap en materiaal mee.

Maar je kunt natuurlijk ook gewoon met een paar vrienden afspreken om samen te gaan tekenen. Ik heb bijvoorbeeld samen met mijn maatje Laurens een tekentour door Zwolle gedaan, waarbij we een week lang in Zwolle hebben getekend. Dit leverde heel veel inspiratie en geweldige tekeningen op.

Ik heb het altijd als een ontzettend leuke en gezellige hobby gezien, maar tegenwoordig probeer ik het ook allemaal wat professioneler aan te pakken.

Een tekening van de Dijkpoort in Hattem door Jettie Watercolors.

5. Professionals en Hobbyisten. Hoewel ik al mijn hele leven teken en ook vaak buiten heb geschilderd, besloot ik een aantal jaar geleden dat ik het Urban Sketching wat groter wilde aanpakken. Ik vond dat ik het wat serieuzer moest bekijken en besloot om het als een reële stap in mijn kunstenaarscarrière te zien.

De meeste Urban Sketchers beginnen er mee voor de lol en om wat tijd te doden als je op een trein moet wachten. Zo heb ik ook jaren in schetsboeken gewerkt en dat heeft me heel wat uurtjes doomscrollen op m'n telefoon bespaard.

Maar in 2022 was ik in Mastenbroek aan het tekenen. Een simpel kerkje tussen de bomen en wat slootjes. Terwijl ik daar zat kwam er een vrouw naar me toe die vol bewondering was over mijn schilderij. Ze vroeg of het te koop was en wat ik er mee ging doen. Tot dat moment had ik nog nooit nagedacht om mijn Urban Sketches te verkopen. Later bleek dat ze als kind opgegroeid was in Mastenbroek en 70 jaar geleden al in de heg speelde rondom de kerk. Mijn aquarel deed haar denken aan dat moment.

Naderhand heb ik een webshop geopend om mijn aquarellen te verkopen en mijn ervaringen met het Urban Sketchen te kunnen delen. Sindsdien ben ik zowel Urban als Suburban overal in Nederland te vinden. Het is één van mijn belangrijkste inkomstenbronnen geworden en zonder het Urban Sketchen of en Plein Air werken, zou ik mijn kunstenaarschap nooit hebben kunnen voortzetten.

Tegenwoordig merk ik ook dat ik heel erg verlang naar de stilte en de ongedwongenheid van een schetsboekje en een klein tekensetje. De afgelopen maanden heb ik dus ook heel wat tekeningen gemaakt, die puur voor mezelf zijn. Om van het moment te genieten en niet alleen maar bezig te zijn, met welk aanzicht het beste zou verkopen.

Voor mij is dat altijd al m'n belangrijkste drijfveer geweest. Even 20 min. uittrekken om je gedachten te verzetten en een snel schetsje te maken. Het hoeft niet mooi, het hoeft niet perfect, maar soms wordt het beter dan je aanvankelijk dacht. Een moment in de eeuwigheid dat is vastgelegd op een papiertje met wat tekenmaterialen. Wat is er mooier dan dat?

Een tekening van Rene Fijten in het Spoorwegmuseum. 

Mocht je het leuk vinden dan kun je mijn tekenavonturen volgen in mijn blogs. Onder het kopje aquarellen, laat ik mijn nieuwste schilderwerken zien en vertel ik iets meer over het individuele werk.

Ik doe regelmatig mee met Urban Sketch groepen. Wie weet heeft deze blog je enthousiast gemaakt om het ook eens te proberen. Dan wens ik je veel succes en wie weet zien we elkaar eens bij een Urban Sketch tekendag.

Bedankt voor het lezen van deze blog!

-Ron