Wat is talent ?

Wezeperheide. 2018.

1. Geboren met een aanleg. Er zijn natuurlijk heel veel vormen van talent. Voetbaltalent of een muzikaal talent. Maar ook een zakelijk instinct en bijvoorbeeld leiderschapskwaliteiten. Sommige van deze talenten krijg je bij je geboorte mee, en anderen zul je zelf moeten ontwikkelen.

Stel je wilt jazzgitarist worden dan is het handig dat je goed kan spelen, misschien komt dit wel van nature. Je hebt gemerkt dat het oefenen minder moeite kost dan bij een ander en niet iedereen heeft muzikale ouders. Waarschijnlijk heb je dan toch een muzikaal talent. Maar er zijn zoveel mensen die goed piano kunnen spelen en ze worden niet allemaal succesvol muzikant. En niet iedereen die goed kan voetballen wordt profvoetballer.

Ik geloof dat iedereen wordt geboren met unieke vaardigheden en gaven. En soms zijn dat dingen waar je pas op latere leeftijd achter komt. Ik wist al van jongs af aan dat ik tekenaar wilde worden. Soms zeiden mensen tegen me dat ik talent had. Ik wist niet zo goed wat het betekende, maar wel dat het een compliment was. Dus ik zag het altijd als iets om vooral mee door te gaan.

En als je goed kan tekenen dan heb je altijd wat te doen. Dus zolang ik me kan herinneren heb ik al een potlood vast gehouden om alles te tekenen wat ik leuk vond. Soms uit mijn hoofd, maar vaak ook dingen als de Looney Tunes en Dragonball Z, omdat dat hetgeen was waar ik goed in wilde worden. Thuis vonden mijn ouders het ook altijd wel prettig dat ik mezelf kon vermaken met wat papier en stiften. Het tekenen was iets dat ik zelden samen deed met mijn familie, maar gelukkig was er altijd wel een positieve stimulans.

Om ergens goed in te worden hoef je niet dagelijks te oefenen met je ouders, broertjes of zusjes. Maar het is wel belangrijk dat ze er positief tegenover staan. Dat kan door een compliment te geven, maar nog belangrijker is om betrokken te zijn. Mijn moeder was thuis bijvoorbeeld veel bezig met kleding en breien. Ondertussen was ik dino's aan het tekenen. Hoewel dat 2 totaal verschillende dingen zijn, zorgt dat toch voor een creatieve omgeving. Die voorwaarde is belangrijk om al als kind jezelf te ontwikkelen.

Op mijn middelbare school werkte het juist andersom, toen was het tekenen juist een manier om te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit. Het leven van een tekenaar(es) kan op allerlei manieren ontstaan, door een positieve aanmoediging, maar ook als vorm van escapisme.

Een Warcraft troll op een dino, ik was erg trots op deze tekening. 2003.

2. Ontwikkelen van een gave. Pablo Picasso zei: Ieder kind is een kunstenaar, de moeilijkheid is er één te blijven als je ouder wordt. Als kind ben je heel erg gericht op jezelf, op wat jij leuk en goed vindt. Dit is een heel waardevolle eigenschap en zorgt tevens voor een bepaalde onbezorgdheid. De competitie in de wereld komt pas later en daarmee komt ook een einde aan die kinderlijke vrijheid.

Toen ik naar de middelbare school ging kwam ik er achter dat het tekenen voor mij meer betekende dan voor een ander. Ook op andere vlakken merk je op de middelbare school echt duidelijke verschillen. Misschien kun je beter zwemmen of praat je juist makkelijker in een groep. Vanaf dit moment wordt steeds duidelijker waar je krachten liggen en zeker ook je zwaktes.

Ik was bijvoorbeeld niet heel sociaal en ook niet echt sportief. Maar creatief was ik wel. En ik heb altijd veel geduld gehad. Dat zijn belangrijke voorwaarden voor als je ergens goed in wil worden en dat besef kwam ook met de middelbare school. Ik wilde goed worden in tekenen, ik wilde alle basisvaardigheden leren en ik wilde net zo mooi kunnen tekenen als mijn idolen. Dragonball Z, Warcraft en Age of Empires.

Toentertijd had ik niet zo door hoe eenzijdig mijn invloeden waren en dat ik er later weer een hoop van zou moeten afleren. Maar dat is het mooie aan tekenen; het leren houdt nooit op. De games die ik speelde wakkerden mijn plezier voor het tekenen aan. Het gamen was leuk, maar als ik het zou kunnen tekenen, dan haalde ik daar nog veel meer voldoening uit.

Die trots die je haalt uit deze technische bekwaamheid is essentieel om je talent te ontwikkelen. Dit zijn namelijk de eerste stappen naar een meer volwassen tekening. Iets waar je later beroepsmatig wat mee kan. Dus hoewel mijn Manga en Fantasy tekeningen nogal puberaal waren, is de insteek om beter te worden en meer toegankelijk werk te maken, essentieel voor later succes. Oefenen en hard werken is een voorwaarde voor talent. Maar talent zelf kost geen energie, het levert juist energie op.

Op de Middelbare school ben je misschien wel één van de betere tekenaars of tekenaressen van de klas. Vervolgens ga je naar een kunstacademie en dan blijkt dat iedereen goed kan tekenen. Toen werd mij duidelijk dat hoewel iedereen een creatief talent was, er ontzettend veel manieren zijn om daar uiting aan te geven. De één was goed met zwart-wit en de ander met kleur. Sommigen konden heel realistisch tekenen en anderen waren weer heel expressieve schilders. Ik moest daar in het begin best wel aan wennen en vooral dat mijn tekenvaardigheden nogal tegenvielen in een klas vol met getalenteerde kunstenaars.

Tekenavondje in de zomer met mijn oud-klasgenootjes. 2022.

3. Professionaliseren van jouw hobby. Dus als iedereen goed kan tekenen, wat is dan nog het doel? Ineens besefte ik hoeveel competitie er eigenlijk was. Hoe klein de markt is voor tekenaars en hoe weinig kans je zult hebben op succes als je niet eens de beste van je klas bent.

Gelukkig werd me gaandeweg wel duidelijk dat het kunstenaarschap niet iets is wat je kunt winnen. Iedereen maakt kunst voor zichzelf en ook al loopt er op de academie nog zoveel talent rond, er zijn er ook een hele hoop die hun talent vergooien. Dit is één van de redenen dat ik blij ben om de kunstacademie afgerond te hebben; we speelden niet tegen elkaar, maar gaven elkaar juist steun. Ik heb een blog geschreven over mijn kunstacademietijd en alles wat ik daar heb geleerd.

Dus als je al die jaren met zoveel plezier hebt getekend en je het idee hebt dat je dit talent nu wel eens een keer moet gaan gebruiken dan is een tekenopleiding een mooie manier om meer uit je tekenvaardigheden te halen. Helaas bleken hier ook snel mijn tekorten in het tekenen, want ik besefte dat ik misschien toch wel iets minder kunstzinnig was dan andere klasgenoten.

We konden allemaal tekenen, maar dat is in deze wereld niet genoeg. Als je illustrator wilt worden moet je ook goeie verhalen kunnen vertellen of een originele invalshoek voor een cartoon bedenken. En naast het tekenen ben je ook vormgever, uitgever, grafisch ontwerper en verkoper van jouw werk. Deze skills ontwikkelen gaat veel tijd inzitten en misschien kom je er wel achter dat hoewel je leuk poppetjes kan tekenen, er over praten helemaal niet zo gemakkelijk gaat.

Dus het beroep van een kunstenaar of een illustrator is misschien niet voor iedereen weggelegd. Geen probleem, ook zonder er geld voor te vragen kun je nog steeds groeien in je talenten. Ik heb die brede ontwikkeling van je creatieve vaardigheden altijd wel als essentieel gezien. Zelfs als je alleen maar hobby-matig wilt werken is het belangrijk om meer uit je tekenen te halen.

Dat geeft je namelijk de vrijheid om alles te doen wat je wilt. Als jazz muzikant kun je je hele leven op zolder blijven oefenen, maar ik denk dat de slijt er dan in komt. Dat de behoefte om naar buiten te treden, en te spelen voor een ander of in een band onlosmakelijk verbonden is met het ontwikkelen van je muzikale vaardigheden. Zo ook met tekenen. Als je alles voor jezelf houdt, doe je jezelf te kort.

Kunstmarkt Zwetsen en Kletsen. 2023.

4. Vermarkten van talent. Op een bepaald moment heb je een hele hoop tekeningen en misschien zelfs wel een idee voor een boek of een verjaardagskalender of een album of wat dan ook. Op dat moment komen er ook andere aspecten bij het tekenen kijken en zul je dus je zakelijke talenten moeten ontwikkelen.

Veel kunstenaars slaan deze stap liever over. De hele reden dat je ooit begonnen bent met jouw kunst is misschien omdat het losstaat van maatschappelijke druk en het juist geen verdienmodel is. Toch kan het wel zinvol zijn om na te denken over hoe je jouw werk in de markt ziet. Zelfs als het geen geld oplevert en alleen maar voor vrienden en familie is.

Naast het maken van jouw kunst zijn er mogelijk ook andere talenten waar je goed in bent. Misschien ben je goed met video of met teksten schrijven. Misschien kan je gemakkelijk contact maken met mensen of heb je een groot sociaal netwerk bij de sportvereniging. Sommige mensen kunnen heel snel een idee verzinnen of zijn juist heel goed in het documenteren van alle stappen van een schilderij.

Deze unieke eigenschappen geven extra mogelijkheden om meer uit je tekenwerk te halen. Ik heb een blog geschreven over social media promotie en een andere blog over kunstmarkten. Naar buiten treden met je werk is in eerste instantie heel beangstigend, maar op termijn wordt je werk er sterker door en krijg je ook meer vertrouwen in je eigen capaciteiten.

En dat aspect van talent wordt nog wel eens vergeten. Je kunt over nog zoveel talent beschikken, als je er niks mee durft te doen, omdat je er heel onzeker over bent en je wilt het allemaal voor jezelf houden, dan wordt het steeds moeilijker om wel naar buiten te treden. En als een ander het niet te zien krijgt, hoelang blijft het voor je zelf dan nog interessant? Ik zie de connectie met een ander als een essentieel onderdeel van de kunst en de kunstenaar(es).

Gelukkig zijn er tegenwoordig zoveel mogelijkheden om contact te maken met mensen. Ik had het eerder al over social media. Maar de plek waar jouw werk tot z'n recht komt is een zoektocht op zichzelf. Als je als jazz-muzikant wil doorbreken kun je natuurlijk steeds liedjes blijven promoten op instagram. Maar ook het delen van foto's van jouw studio of een foto waar je achter de piano zit kunnen heel zinvol zijn. Misschien kun je jezelf profileren in facebook-groepen over analoge instrumenten of een groep over de IJssel als je daar een keer een liedje over hebt geschreven.

Hier zul je wat geduld voor moeten hebben, want eigenlijk ben je nu mee bezig met marktonderzoek. Dat kan online, maar ook offline in kroegen en marktjes. Bij een platenwinkel, galerie, kapper, supermarkt, noem het maar op. Geef je zelf hiervoor de tijd om te ontdekken waar jij goed in bent en wat je liever niet meer doet.

Geduld is sowieso een heel belangrijke eigenschap. Als kunstenaar hoef je niet voor je 18e bij een profvoetbalclub te spelen. Je hebt je hele leven de tijd om te leren, om jezelf te verbeteren en nieuwe dingen te ontdekken. Het leven is geen wedstrijd.

Galerie Blauwdruck. 2022.

5. Een beroep als creatief ondernemer. Talent alleen is niet genoeg, je zult er ook daadwerkelijk wat mee moeten doen. Zelfs als je trots bent op je werk en plezier haalt uit het maken, betekent dit niet altijd dat je veel zult verkopen. In de kunstwereld worden fantastische dingen gemaakt, maar er wordt minstens zo veel geklaagd over het uitblijven van financieel succes. Soms word je er moedeloos van.

Gelukkig hebben wij als kunstenaars en kunstenaressen een groot voordeel ten opzichte van andere ondernemers en dat is dat wij een volstrekt uniek product leveren. Een ondernemer is altijd op zoek naar het gat in de markt, de niche waarin je jezelf kan profileren en uitbouwen tot een succesvolle onderneming. Maar als kunstenaar ben je zelf die niche. Jouw product is volstrekt uniek. Nu nog een markt vinden.

Dit kan op allerlei manieren, zoals eerder gezegd op social media of bij een galerie of kunstmarkt. Maar hier schuilt ook een gevaar in. Waarschijnlijk ben je ooit begonnen met het ontwikkelen van je tekenvaardigheden, je schildertalent of je muzikale gaven, omdat je het ontzettend leuk vond. Maar als je heel gericht bent op financieel succes, kan dit wel eens resulteren in artistieke armoede.

Houtsnijworkshops. 2014.

Ik heb dit zelf meegemaakt doordat ik ooit heel erg veel voldoening haalde uit houtsnijden. Ik was hier dag en nacht mee bezig en het enige wat ik wilde was elke dag totempaaltjes en voorouderbeeldjes uithakken. Helaas kon ik hier geen markt voor vinden en kwam ik op het idee om workshops te geven. Schalen maken en houten lepels uitsnijden. Aanvankelijk was dit best succesvol, maar hoe langer ik er mee door ging, hoezeer het me ging tegenstaan. Ik bleek namelijk steeds tijd en geld te moeten investeren in mijn workshops, waardoor er minder voor het eigenlijke houtsnijden overbleef. Na anderhalf jaar ben ik ermee gestopt, omdat ik het plezier volledig was kwijtgeraakt.

Daarnaast heb ik zelf nooit talent gehad voor het geven van houtsnij-workshops. Met een hoop ren- en vliegwerk kon ik er wel wat van maken, maar mijn eigenlijke talent ligt ergens anders. Dus de vraag is; hoe ver wil je van jouw oorspronkelijke passie afdwalen. Als je heel graag in een jazz-band wil spelen en door heel Europa wil touren moet je misschien geen muziekles geven. Maar je zou wel intro-muziek voor een podcast kunnen maken. Dit kost waarschijnlijk minder tijd en jouw muziek bereikt een groter publiek dan als je thuis gitaarles geeft.

Uiteraard is dit voor iedereen verschillend en ik zou je dan ook aanraden om echt een paar verschillende paden te bewandelen om te ontdekken waar je hart ligt. Wie weet blijk je nog wel meer verborgen talenten te hebben die nooit de kans hebben gehad zich te ontwikkelen.

Berg en Dal, Nijmegen. 2005.

Soms lijkt het alsof de één er harder voor moet werken dan een ander en deels is dat ook zo. Maar ik geloof dat je als kind alles kunt leren en naarmate je ouder wordt zal het steeds moeilijker worden. Niet onmogelijk, maar wel moeilijker.

En toch... zelfs als je nooit een rechte lijn op papier krijgt en alleen maar stokfiguurtjes kan tekenen, zelfs daar kun je enorm veel plezier en voldoening uithalen.

Bedankt voor het lezen van deze blog. Mocht je nog een tip of aanvulling hebben dan hoor ik het graag in de reacties hieronder.